ความสับสนของพระธาตุในกอมโปสเตลา

 

 

อาสนวิหารกอมโปสเตลลา

นักบุญยากอบสององค์และความสับสนของพระธาตุในกอมโปสเตลา
 

การเสียชีวิตที่แตกต่างกันมากของยากอบทั้งสองมีบทบาทสำคัญในความพยายามทางวิทยาศาสตร์ครั้งล่าสุดเพื่อตรวจสอบว่าพระธาตุที่เก็บไว้ในโบสถ์แห่งพระธาตุเป็นของยากอบองค์ใหญ่ บุตรของเซเบดี หรือยากอบองค์เล็กบุตรของอัลเฟอัส(Alphaeus)
 

พระธาตุของนักบุญยากอบองค์ใหญ่ ซึ่งเป็นหนึ่งในอัครสาวกทั้ง 12 ของพระเยซูและเป็นนักบุญองค์อุปถัมภ์ของประเทศสเปน จริงๆแล้วอาจไม่ได้วางอยู่ใต้พระแท่นบูชาของอาสนวิหารกอมโปสเตลาอันยิ่งใหญ่(Cathedral of Compostela)
 

ตัวอาสนวิหารแห่งนี้สร้างขึ้นเหนือสถานที่ซึ่งตามธรรมประเพณี,บอกว่าพระธาตุของนักบุญยากอบองค์ใหญ่ (หรือเรียกกันว่า ซานติอาโก Santiago) ถูกค้นพบ และการแสวงบุญไปยังแคว้นกาลิเซีย ประเทศสเปน หรือที่รู้จักในชื่อ Camino de Santiago de Compostela เฉลิมฉลองเหตุการณ์อัศจรรย์ที่นำไปสู่การค้นพบพระธาตุของอัครสาวกองค์นี้
 

ผลการศึกษาที่ตีพิมพ์เมื่อเร็วๆ นี้ระบุว่า พระธาตุของนักบุญอาจเป็นพระธาตุที่ถูกเก็บไว้ในโบสถ์น้อยแห่งพระธาตุในตำนาน(Chapel of the Relics) ซึ่งตั้งอยู่ในอาสนวิหารเดียวกัน ซึ่งคิดกันว่าเป็นพระธาตุของยากอบอีกองค์ “องค์เล็ก” ก็ถูกเก็บรักษาไว้ด้วย
 

นักบุญยากอบองค์ใหญ่
 

การศึกษาทางมานุษยวิทยาทางนิติวิทยาศาสตร์ดำเนินการในช่วงทศวรรษ 1990 แต่เพิ่งถูกรวมไว้ในวารสาร Forensic Anthropology ฉบับล่าสุดอันทรงเกียรติ ซึ่งจัดพิมพ์โดยมหาวิทยาลัยฟลอริดา
 

ตามประวัติธรรมประเพณีของชาวไอบีเรียโบราณ ในวันที่สองของเดือนมกราคม ปี ค.ศ. 40 พระแม่มารีย์ทรงปรากฏต่อนักบุญยากอบ(องค์ใหญ่)ที่ริมแม่น้ำ Ebro at Caesaraugusta (ซาราโกซาในปัจจุบัน) ขณะที่ท่านกำลังเทศนาเผยแพร่พระวรสารในสเปน หลังจากเหตุการณ์นั้น นักบุญยากอบกลับไปยังแคว้นยูเดีย ซึ่งท่านถูกตัดศีรษะโดยกษัตริย์เฮโรด อากริปปาที่ 1 ในปีที่ 44 ระหว่างปีเผยแพร่ศาสนาในสเปน นักบุญยากอบมีลูกศิษย์เจ็ดคน (ผู้เผยแพร่ศาสนาทั้งเจ็ดคนที่มีชื่อเสียง) ซึ่งเวลานั้นได้รับแต่งตั้งในกรุงโรมโดย นักบุญ เปโตรและนักบุญเปาโลและส่งพวกเขากลับสเปนเพื่อทำภารกิจของยากอบให้สำเร็จ
 

ธรรมประเพณีเหล่านี้ได้รับการรวบรวมในเวลาต่อมาในศตวรรษที่ 12 ใน Historia Compostelana ซึ่งเป็นพงศาวดารนิรนามที่เขียนขึ้นระหว่างดำรงตำแหน่งของ Diego Gemírez อาร์คบิชอปคนแรกของ Compostela พงศาวดารประกอบด้วยบทสรุปเรื่องราวของนักบุญยากอบอย่างละเอียดตามที่เชื่อและบอกเล่าในกอมโปสเตลาในขณะนั้น ชัดเจนว่านักบุญยากอบสั่งสอนพระวรสาร,ไม่เพียงแต่ในดินแดนศักดิ์สิทธิ์เท่านั้น แต่ยัง (และส่วนใหญ่) ในสเปนด้วย และหลังจากมรณสักขีของท่าน, เหล่าสาวกของท่านก็นำศพของนักบุญยากอบข้ามทะเลไปยังไอบีเรีย (สเปน) พวกเขาลงจอดบนชายฝั่งทางตอนเหนือของแคว้นกาลิเซีย และนำศพกลับเข้าไปในแผ่นดิน และในที่สุดก็ฝังศพท่านไว้ที่เมืองกอมโปสเตลา
 

ครั้งสุดท้ายที่พระธาตุ(ศพ)ของนักบุญยากอบที่เก็บไว้ในอาสนวิหารได้รับการศึกษาทางวิทยาศาสตร์คือย้อนกลับไปในปี 1878 ในเวลานั้น อาจารย์สามคนจากมหาวิทยาลัยซานติอาโก (ศาสตราจารย์ Casares, Freire และ Sánchez Freire) อ้างว่ากระดูกที่พบฝังอยู่ใต้พระแท่นบูชาเป็นของคนสามคน เป็นโครงกระดูกที่ไม่สมบูรณ์และแตกต่างกัน การค้นพบนี้ยืนยันสิ่งที่ธรรมประเพณีอ้างอยู่เสมอ กล่าวคือ ยากอบบุตรของเศเบดี (ซึ่งก็คือยากอบ “องค์ใหญ่”) ถูกฝังในสเปนพร้อมสหายสองคนของท่าน
 

ในการสืบสวนทางโบราณคดี, กาซาเรส(Casares)ยังพบซากสุสานโรมันโบราณที่อยู่ใต้อาสนวิหารอีกด้วย เชื่อกันว่าสุสานแห่งนี้เป็นหนึ่งในที่มาของชื่อ "Compostela" ซึ่งเป็นคำภาษาละตินที่แปลว่าสุสาน compositum อันที่จริง สุสานโรมันโบราณแห่งนี้เป็นส่วนหนึ่งของประเพณี Compostelan มาตั้งแต่ศตวรรษที่ 9 ซึ่งเป็นช่วงที่การเดินทางแสวงบุญไปยังสถานที่นี้เริ่มต้นขึ้น ที่สำคัญกว่านั้นคือพบคำจารึกที่สลักชื่อสาวกคนหนึ่งของนักบุญยากอบบนก้อนหินที่พบในสุสาน นักวิชาการสรุปว่ามีเหตุผลที่เชื่อว่ากระดูกที่พบอาจเป็นของอัครสาวกผู้ศักดิ์สิทธิ์และเพื่อนอีกสองคนของท่าน
 

ตามธรรมประเพณีอ้างว่าสาวกของนักบุญยากอบได้นำศพนี้จากกรุงเยรูซาเล็มกลับมายังสเปน หลังจากที่นักบุญยากอบถูกตัดศีรษะตามคำสั่งของเฮโรดอากริปปาที่ 1 ประมาณปี 44 และฝังศพของท่านไว้ในสุสานนี้ แต่ต้องใช้เวลาราวๆ800 ปีกว่าจะค้นพบสถานที่นั้นได้ ฤาษีชื่อเปลาโย(Pelayo)กล่าวว่าเขาได้เห็นฝนดาวตก (หรือความสว่างบางส่วนบนท้องฟ้าหรือระดับพื้นดินตามฉบับอื่นๆกล่าว ) ที่ป่าแห่งลิเบรดอน(Libredón) นี่คงเป็นอีกคำอธิบายหนึ่งสำหรับชื่อ Compostela: Campus stellae หรือที่แปลว่า "ท้องทุ่งแห่งดวงดาว" ในภาษาลาติน เขาได้แจ้งให้บิชอปเทโอโดมิโรซึ่งได้ส่งสาส์นไปยังกษัตริย์อัลฟองโซที่ 2 แห่งอัสตูเรียสและกาลิเซีย กษัตริย์ทรงสั่งให้สร้างโบสถ์น้อยขึ้น ณ ที่แห่งนี้ ซึ่งจะกลายเป็นศูนย์กลางการแสวงบุญที่สำคัญในทันที
 

นี่คือสิ่งที่ทำให้เกิดความสับสน ซากศพของนักบุญยากอบอีกองค์หนึ่งถูกแนะนำให้รู้จักกับเรื่องราวนี้ในปี 1108 เมื่อตามเอกสารทางประวัติศาสตร์ยุคกลาง บิชอปชาวโปรตุเกส เมาริซิโอ เบอร์ดิโน(Bishop Mauricio Burdino) นำศีรษะของยากอบ บุตรของอัลเฟอัส (อัครสาวกของพระเยซูในพระวรสารที่เรียกว่า “องค์เล็ก”) ยากอบ “องค์เล็ก” หรือ “The Younger” กลับไอบีเรียพร้อมกับเขา และไปพบกับราชินีอูราก้า(Queen Urraca)
 

Urraca เป็นผู้หญิงที่พิเศษ (และน่าเกรงขามและน่าเกรงกลัว) อย่างแน่นอน เธอเป็นราชินีองค์แรกที่ครองราชย์ในประวัติศาสตร์ยุโรป พระนางปกครองแคว้นกัสติยา เลออน และกาลิเซีย และอ้างพระอิสริยยศเป็นจักรพรรดินีแห่ง All Spain (สเปนทั้งหมด)และจักรพรรดินีแห่งกาลิเซียทั้งหมด แต่บางทีที่สำคัญกว่านั้นคือระหว่างที่พระนางแต่งงานกับเรย์มอนด์แห่งเบอร์กันดี พระนางแนะนำตัวเองว่าเป็น "ผู้ปกครองดินแดนแห่งนักบุญยากอบ"( ruler of the Land of St. James) เธอสามารถยึดพระธาตุจากเบอร์ดิโน,ชาวโปรตุเกส และส่งมอบให้กับอาร์คบิชอป Diego Gelmírez แห่งกอมโปสเตลาในตอนนั้น ซึ่งได้วางพระธาตุไว้ในหีบทองคำ ปีนี้คือปี 1116 หรือเจ็ดปีในรัชสมัยของพระนาง
 

มรณสักขีกรรมของนักบุญยากอบองค์เล็ก
 

อาจเป็นกรณีที่ Urraca พยายามที่จะได้รับอำนาจทางการเมืองมากขึ้นโดยอ้างว่าในที่สุดเธอก็นำพระธาตุที่หายไปของนักบุญยากอบองค์ใหญา(James The Elder) กลับบ้าน ถึงแม้ว่าจะขัดแย้งกับประวัติศาสตร์ตามธรรมประเพณีที่มีมายาวนานกว่าสองศตวรรษซึ่งริเริ่มโดย King Alfonso II ในปีนั้น 813 ท้ายที่สุดแล้ว,เรารู้จากหนังสือกิจการ (เปรียบเทียบกิจการ 12, 1-2) ว่ายากอบถูกตัดศีรษะ ดังนั้นการนำศีรษะของนักบุญกลับบ้านจึงอาจสมเหตุสมผล — ราวกับว่าพระนางได้นำพระธาตุของนักบุญกลับมารวมกับศพของลูกศิษย์ของท่าน แต่ว่าศีรษะยังขาดอยู่ อาจเป็นไปได้ด้วยว่าความสับสนบางอย่างเกิดขึ้นเมื่อมีการมาถึงของพระธาตุ และผู้คน (ซึ่งโดยธรรมชาติแล้วคุ้นเคยกับบุตรของเศเบดีมากกว่าบุตรของอัลเฟอัส) ก็สันนิษฐานว่าศีรษะเป็นของนักบุญยากอบองค์ใหญ่ ซึ่งนักบุญยกอบองค์ใหญ่ถูกตัดศีรษะ ในขณะที่นักบุญยากอบองค์เล็กถูกตีด้วยกระบองจนตาย
 

แม้ว่าประเพณีบางอย่างอ้างว่านักบุญยากอบองค์เล็กเสียชีวิตด้วยการถูกตรึงกางเขนในอียิปต์ แต่ฉบับที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางอธิบายว่าท่านนักบุญยังคงอยู่ในกรุงเยรูซาเล็มนานกว่า 30 ปี ในที่สุดภารกิจของท่านก็พบกับการต่อต้านอย่างรุนแรงจากกลุ่มคนต่างศาสนาในเมือง และประมาณปี 62 ท่านถูกผลักลงมาจากยอดวิหารลงไปยังฝูงชนที่โกรธแค้นเบื้องล่าง แต่ท่านรอดชีวิตจากการตกลงมา หลังจากนั้น,ท่านก็ถูกขว้างด้วยก้อนหินและถูกตีด้วยกระบองจนตาย ในศัพท์แสงทางวิทยาศาสตร์ นักบุญยากอบองค์เล็กเสียชีวิตจากอาการบาดเจ็บที่สมอง นี่แสดงให้เห็นว่ากะโหลกศีรษะของท่านไม่ใช่ชิ้นที่ Burdino นำมาจากดินแดนศักดิ์สิทธิ์
 

หนึ่งศตวรรษหลังจากการศึกษาที่นำโดย Casares, Freire และ Sánchez Freire อาสนวิหารตัดสินใจว่าถึงเวลาแล้วที่จะระบุว่าพระธาตุนั้นไม่ใช่ศพของยากอบบุตร Zebedee แต่เป็นของยากอบบุตรของ Alphaeus แทน ด้วยเหตุผลหลายประการ ทีมที่นำโดย Fernando Serrulla ใช้เวลาประมาณ 30 ปีจึงจะสรุปการศึกษาใหม่นี้ และการค้นพบนี้แม้จะไม่ได้ข้อสรุป แต่ก็ไม่จำเป็นต้องทำให้กระจ่างทั้งหมดเช่นกัน กล่าวโดยสรุป อาจเป็นไปได้ว่าศีรษะที่เชื่อกันว่าเป็นของบุตรอัลเฟอัส (ที่เบอร์ดิโนนำมาให้) ที่จริงแล้วเป็นศีรษะของบุตรเศเบดีซึ่งคงถูกใส่ผิดที่มานานหลายศตวรรษในอาสนวิหารเดียวกัน
 

การเสียชีวิตที่แตกต่างกันมากของยากอบทั้งสองมีบทบาทสำคัญในความพยายามของ Serrulla ในการไขปริศนาพระธาตุนี้ ซากศพเพียงไม่กี่ชิ้นที่สามารถวิเคราะห์ได้ยืนยันการเสียชีวิตอย่างรุนแรง แต่ไม่จำเป็นต้องสอดคล้องกับสิ่งที่เรารู้เกี่ยวกับการมรณะสักขีของยากอบบุตรของอัลเฟอัส การฟื้นฟูทางนิติวิทยาศาสตร์ของ Serrulla ระบุว่าเหยื่อได้รับบาดเจ็บหลักสองบาดแผล แผลหนึ่งอยู่ที่ส่วนหน้าของกะโหลกศีรษะ และอีกแผลอยู่ที่ข้างขม่อม การศึกษาอธิบายว่าการตีกะโหลกศีรษะทั้งสองครั้งนี้อาจบ่งบอกว่าการประหารชีวิตครั้งนี้เป็นกรณีที่เรียกว่า “การถูกตีสามครั้ง”
 

“การประหารชีวิตด้วยการตีสามครั้ง” ที่น่าสยดสยอง (รูปแบบการลงโทษประหารชีวิตโดยทั่วไปของโรมัน) เกี่ยวข้องกับผู้ต้องโทษที่ได้รับการตีครั้งแรกที่ส่วนหน้าหรือด้านข้างของศีรษะด้วยอาวุธหนัก ซึ่งมักเป็นดาบ แต่ไม่ได้ใช้ของมีคม. การตีครั้งแรกนี้จะทำให้เหยื่อหมดสติ ส่วนครั้งที่ 2 เล็งไปที่ด้านหลังคอเมื่อศพอยู่บนพื้นแล้วมีเจตนาจะฆ่าบุคคลนั้น และสุดท้าย การตัดหัว - เพียงเพื่อให้แน่ใจว่านักโทษตายแล้วจริงๆ
 

พระธาตุที่พบในกอมโปสเตลาสามารถยืนยันได้เพียงว่าเหยื่อได้รับการตีสองครั้งแรก เนื่องจากไม่มีกระดูกแม้แต่ชิ้นเดียวที่ถูกเก็บไว้ การตีครั้งที่สามสามารถอนุมานได้จากสองครั้งก่อนหน้าเท่านั้น ซึ่งมองเห็นได้ชัดเจนในกะโหลกศีรษะ กะโหลกศีรษะไม่แสดงบาดแผลใดๆที่อาจเกิดจากการเสียชีวิตของนักบุญยากอบองค์เล็ก ส่วนซากศพที่มีความสม่ำเสมอแต่มีการตัดศีรษะแทนนั้น, Serrulla สรุปว่าโครงกระดูกที่พบในพระธาตุที่กล่าวว่าเป็นของยากอบบุตรของ Alphaeus, อาจไม่ใช่ของนักบุญองค์นี้ ตรงกันข้าม, พระธาตุนั้นอาจเป็นของยากอบ บุตรของเศเบดีแทน
 

************************